Havoriy Butrus Sinay ibodatxonasi ikonasi
Havoriy Butrus ikonasi — VI asr boshlariga oid enkaustik ikona. U Saint-Ketrin monastiri toʻplamida saqlanadi. Havoriy Pyotrning eng qadimiy ikonkali tasvirlaridan biri hisoblanadi.
Ikona VI asrning boshlarida Konstantinopolda chizilgan. Chizish usuli oʻsha asrning oʻrtalariga xos Pantokrat Masih suratiga juda oʻxshash. Taʼkidlanishicha, u „donishmandlarga xos yuzi va diqqatga toʻla nazari bilan haqiqiy inson portreti“ga oʻxshaydi[1]. Masihning ikonasi bilan solishtirganda, bu piktogrammada havoriy orqasidagi eksedra juda baland koʻtarilgan, bu kompozitsiyani sezilarli darajada oʻzgartiradi — havoriy Butrus shakli uning doirasida koʻtarilmaydi, aksincha, kompozitsion unsurlar bilan muvozanatlashadi[2].
Havoriy yengil rohiblar libosida tasvirlangan. Qoʻllarida xoch va toʻq koʻk rangli ikkita oʻralgan sahifani ushlab turubdi. Bu havoriy Butrus ikonalari orasida uchraydigan noanʼanaviy atributlardir. Sanʼatshunos G. S. Kolpakova havoriyning bu tasvirini uning „imon shohidi“ timsolida tasvirlanganligi bilan izohlaydi[2]. Bu suratda havoriyning qoʻlidagi xoch, hibsga olinganidan keyin Masihni inkor etgan Butrus tavba qilib, to ajali yetgunicha u haqida guvohlik bera boshlaganining ramziy belgisidir.
Havoriyning boshi tepasida Masih, Bokira Maryam va Xushxabar beruvchi Yuhanno tasvirlangan. Ularning yarim shakliqadimgi davr portretlari yoki qalqonlaridagi kabi medalyonlarga oʻralgan[1]. G.S. Kolpakovaning taʼkidlashicha, bunday kompozitsiyadagi deisus (choʻqintiruvchi Yuhanno tasvirini Xushxabarchi Yuhanno surati almashtiradi) Masihning xochga mixlanishi sahnasining qisqartirilgan tasviridir[2]. Boshqa bir taxminga koʻra, Iso Masihning ikki tomonidagi medalyonlarda olijanob Rim ayoli Rustitsiana va uning merosxoʻri, yosh jiyani Strategio tasvirlangan. Rustitsiana, Buyuk Papa Grigoriyning qoʻllab-quvvatlashi va marhamati bilan Sinayni ziyorat qiladi va ushbu ikonaning buyurtma qilgan, deb taxmin qilinadi.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 Попова О. С. „Византийские иконы VI–XV веков“,. История иконописи. Истоки, традиции, современность. VI–XX века. Арт-БМБ, 2002 — 41-94 bet. ISBN 5-901721-12-8.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Колпакова Г.С.. Искусство Византии. Ранний и средний периоды. ISBN 978-5-9985-0447-1.
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Колпакова Г. С.. Искусство Византии. Ранний и средний периоды, Новая история искусства. М: Азбука, 2010 — 240—243 bet. ISBN 978-5-9985-0447-1.